Ortodonti, halk arasında yalnızca “diş teli tedavisi” olarak bilinse de aslında kapsamı çok daha geniş olan bir diş hekimliği uzmanlık alanıdır. Çapraşık dişler, kapanış bozuklukları, çene uyumsuzlukları gibi sorunları teşhis edip tedavi etmeyi amaçlayan ortodonti, aynı zamanda bu sorunların ilerlemesini önleyici stratejiler geliştirir. Temel hedef; ağız bölümünün sağlıklı kapanmasını, yani dişlerin ve çenelerin birbiriyle ideal uyum içinde çalışmasını sağlamaktır.
Bu uyum yalnızca estetik bir gülümseme değil; aynı zamanda sağlıklı bir çiğneme, doğru konuşma, daha iyi bir sindirim ve çene eklemi sağlığı anlamına gelir. İstanbul Okan Üniversitesi Diş Hastanesi Ortodonti Uzmanı Dt. Duygu Güneş, ortodontik tedavilerin yalnızca kozmetik amaçla değil, genel sağlığı desteklemek amacıyla da tercih edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Tedavi ne zaman başlamalı?
Ortodontik problemlerin erken yaşlarda tespit edilmesi, ileri dönemlerde karşılaşılabilecek daha karmaşık sorunların önüne geçebilir. Dt. Duygu Güneş, bazı çene yapısı bozukluklarının henüz süt dişleri düşmeden fark edilebildiğini, basit bir aparey kullanımıyla ciddi iskeletsel bozuklukların gelişiminin önlenebileceğini belirtiyor.
Tedavi planı, hastanın yaşı, dişlerin ve çenenin gelişim durumu, çiğneme fonksiyonları, alışkanlıkları (örneğin parmak emme ya da yanlış yutkunma) ve beklentilerine göre şekillendirilir. Bazı ileri vakalarda ortodontik tedaviler, çene cerrahisiyle birlikte yürütülür.
Günümüzde uygulanan ortodontik tedavi yöntemleri
- Diş Telleri (Braket Sistemi):
Ortodontide en sık tercih edilen ve uzun yıllardır başarıyla uygulanan sabit tedavi yöntemidir. Diş yüzeylerine yapıştırılan braketler ve içlerinden geçirilen ark telleri yardımıyla dişler, yavaş ama kontrollü bir şekilde hareket ettirilir. Braketler metal ya da estetik seramik materyallerden üretilebilir. Son yıllarda “kapaklı sistem” olarak bilinen self-ligating braketler, tedavi süresini kısaltma ve konforu artırma avantajıyla dikkat çekmektedir.
- Şeffaf Plaklar (Alignerlar):
Estetik kaygıları olan yetişkinlerin ve gençlerin en çok tercih ettiği alternatiflerden biri şeffaf plaklarla ortodontik tedavilerdir. Diş hekimi tarafından dijital taramalarla planlanan bu plaklar, kişiye özel olarak üretilir ve gün içerisinde 20–22 saat takılması gerekir. Yemek yerken veya diş fırçalarken kolaylıkla çıkarılabilir olması, bu yöntemi konforlu hale getirir. Ayrıca dışarıdan neredeyse hiç fark edilmezler.
- Hareketli Apareyler:
Çocukluk döneminde sıklıkla uygulanan bu tedavi şekli, hastanın kendisinin takıp çıkarabildiği aygıtlardan oluşur. Dişlerin yer değiştirmesini veya çene genişlemesini sağlayabilir. Ayrıca, dil itimi ya da yanlış yutkunma gibi bazı fonksiyonel alışkanlıkları düzeltmede de etkilidir. Tedavi süreci boyunca çocuğun iş birliği ve düzenli kullanım alışkanlığı büyük önem taşır.
- Sabit Fonksiyonel Aygıtlar:
Alt çenenin geride konumlandığı iskeletsel bozukluklarda kullanılır. Sabit diş telleri üzerine monte edilen bu küçük pistonlar, alt çeneyi ileri yönlü büyümeye teşvik eder. Hastanın çıkaramayacağı bu sistem, gece-gündüz kesintisiz çalışarak etkili sonuç verir.
- Ağız Dışı Aygıtlar (Yüz Maskesi / Enselik):
Ağız dışından destek alan bu aygıtlar, büyüme çağındaki çocuklarda çene gelişimini yönlendirmek amacıyla tercih edilir. Özellikle alt veya üst çene büyümesinde dengesizlik olan hastalarda iskeletsel düzeltmeler için etkilidir. Görünürlüğü nedeniyle genellikle akşam saatlerinde ve gece kullanılması önerilir.
Sağlıklı dişler, sağlam temellerle başlar
Ortodontik tedavi yalnızca düz dişler ve estetik bir gülümseme için değil, çiğneme sisteminin sağlıklı işleyişi, çene eklemi fonksiyonu ve genel ağız-diş sağlığının korunması için büyük önem taşır. Ayrıca düzgün sıralanmış dişler, daha kolay fırçalanır, diş eti hastalıkları ve çürük riski azalır. Bu da uzun vadede hem sağlık hem de estetik açısından kazanım sağlar.