Kalp krizinden felce, cinsel işlev bozukluklarından yürüyüş kısıtlılığına kadar birçok sağlık sorununa yol açabilen damar tıkanıklığı, modern yaşam tarzının yaygınlaştığı her yaş grubunda kendini göstermeye başladı. Sessizce ilerleyen bu tablo, kimi zaman geç kalındığında hayati sonuçlar doğurabiliyor. Bezmialem Vakıf Üniversitesi Hastanesi’nden Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ünal Aydın, belirtilere karşı dikkatli olunması gerektiğini söylüyor.
Tıkanıklık nereye, belirti oraya
Prof. Dr. Aydın’a göre damar tıkanıklığının en sık görüldüğü bölgeler kalp, beyin ve bacak damarları.
Kalp damarlarında tıkanıklık: Göğüs ortasında baskı hissi, sol kola ve sırta vuran ağrı, çarpıntı, nefes darlığı, mide bulantısı ve soğuk terleme gibi belirtilerle kalp krizine yol açabilir.
Beyin damarlarında tıkanıklık: Ani konuşma bozukluğu, yüzde asimetri, tek taraflı güçsüzlük, denge kaybı ve görme bozuklukları felç (inme) riski taşır.
Bacak damarlarında tıkanıklık: Yürürken baldırda kramp, bacakta soğukluk, ayakta iyileşmeyen yaralar ve topallama gibi belirtiler görülür.
“Bu belirtiler yorgunluk ya da geçici ağrılarla karıştırılmamalı,” diyen Prof. Dr. Aydın, özellikle yüksek risk grubundaki kişilerin erken teşhis için mutlaka bir uzmana başvurması gerektiğini vurguluyor.
Ameliyat her zaman gerekli mi?
Damar tıkanıklığında cerrahi müdahale şart değil. Prof. Dr. Aydın bu konuda şunları söylüyor: “Bazı hastalarda yan damarlar dolaşımı sağlayabiliyorsa, müdahale gerekmez. Tıkanıklık hafifse ilaçla tedavi yeterli olabilir. Ancak belirti varsa, damarın yeri, tıkanma oranı ve uzunluğu cerrahi ya da anjiyografi gerektirip gerektirmediğini belirler.”
Cerrahi yöntemlerde damardaki plak çıkarılır veya bypass yapılır. Anjiyografi ile ise balon ya da stent uygulamaları devreye girer.
İleri yaş hastalığı sanmayın
Damar tıkanıklığı yalnızca yaşlıları ilgilendirmiyor. Genç yaşlarda başlayan süreç, yaşam alışkanlıklarıyla doğrudan bağlantılı.
Erkekler için 30 yaş sonrası,
Kadınlar için menopozla birlikte yani 40-45 yaş sonrası kritik dönem olarak kabul ediliyor.
Ancak ailesinde kalp hastalığı öyküsü olanlar, sigara kullananlar, diyabet, kolesterol ya da hipertansiyon hastaları için risk çok daha erken başlıyor.
“Bu gruptaki bireyler için önlem alma yaşı 20’li yaşlara kadar düşüyor,” diyor Prof. Dr. Aydın.
Damarları korumak elinizde
Prof. Dr. Ünal Aydın’ın önerdiği koruyucu adımlar:
Sağlıklı beslenme:
İşlenmiş gıdalar, trans yağlar, tuz ve şekerden uzak durun.
Akdeniz tipi beslenmeye yönelin: Sebze, meyve, tam tahıl, balık, zeytinyağı öncelikli olmalı.
Kızartma değil, buharda pişirme:
Kızartmalar yerine fırında veya haşlama yöntemlerini tercih edin.
Düzenli egzersiz:
Haftada 150 dakika tempolu yürüyüş (günde 30 dakika) önerilir.
Sigaradan uzak durun:
Sigara ve pasif içicilik damarları daraltır, tıkanmayı hızlandırır.
Stres yönetimi ve uyku:
Stresi azaltacak teknikler (meditasyon, doğa yürüyüşü vb.) ve 6-8 saatlik kaliteli uyku şart.
Düzenli kontrol:
Kolesterol, şeker, tansiyon takibini ihmal etmeyin.
İdeal kilo:
Özellikle bel çevresi yağlanması damar sağlığını doğrudan etkiler.
Aile öyküsünü ciddiye alın:
Genetik yatkınlık varsa kontroller daha erken başlamalı.
“Damar sessiz kalır, ama göstergeleri konuşur”
“Kalp krizi ya da felç geçirmeden önce vücudunuz bazı işaretler verir,” diyen Prof. Dr. Ünal Aydın, bu sinyallerin göz ardı edilmemesi gerektiğini söylüyor.
Erken müdahale hayat kurtarır, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ise süreci tamamen tersine çevirebilir.
